Spadkobiercy w postępowaniu o unieważnienie umowy kredytu – co warto wiedzieć?

Postępowania sądowe o unieważnienie kredytów hipotecznych potrafią trwać latami. W tym czasie zdarza się, że jeden z kredytobiorców umiera, pozostawiając po sobie zobowiązanie, które nie zostało jeszcze rozliczone z bankiem. Czy w takiej sytuacji spadkobiercy mogą kontynuować proces o unieważnienie umowy kredytowej? A jeśli tak — w jaki sposób wygląda ich udział w postępowaniu?

1. Śmierć kredytobiorcy a trwający proces sądowy

Śmierć jednego z kredytobiorców nie kończy automatycznie sprawy sądowej. Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, spadkobiercy wstępują do procesu w miejsce zmarłego, o ile przyjęli spadek. Oznacza to, że jeśli zmarły kredytobiorca był stroną pozwu o unieważnienie kredytu – jego prawa i obowiązki przechodzą na spadkobierców.

W praktyce sąd zawiesza postępowanie do czasu przedstawienia postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia, a następnie wznawia sprawę już z udziałem spadkobierców jako stron postępowania.

2. Co dziedziczą spadkobiercy – kredyt czy roszczenie?

Spadkobiercy dziedziczą zarówno prawa, jak i obowiązki zmarłego kredytobiorcy. To oznacza, że:

- jeśli zmarły spłacał kredyt, jego zobowiązania przechodzą na spadkobierców,

- jeśli zmarły pozwał bank o unieważnienie umowy, dziedziczone jest także roszczenie wobec banku, w tym prawo do zwrotu nadpłaconych rat.

W zależności od treści umowy kredytowej i sytuacji rodzinnej, spadkobiercy mogą mieć prawo domagać się zwrotu znacznych kwot, jeśli sąd uzna umowę za nieważną.

3. Czy spadkobiercy mogą wnieść pozew sami?

Tak. Nawet jeśli zmarły kredytobiorca nie zdążył złożyć pozwu przeciwko bankowi, jego spadkobiercy mogą to zrobić. Muszą jednak wykazać, że:

- byli współkredytobiorcami lub dziedziczą po osobie, która była stroną umowy,

- przyjęli spadek (wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza),

- istnieją podstawy do unieważnienia umowy kredytu (np. klauzule niedozwolone, wadliwa indeksacja, błędne oprocentowanie WIBOR itp.).

W takim pozwie spadkobiercy występują w charakterze następców prawnych kredytobiorcy i mogą dochodzić roszczeń w jego imieniu.

4. Jak wygląda postępowanie po śmierci kredytobiorcy?

Po śmierci kredytobiorcy sąd zazwyczaj:

1. Zawiesza postępowanie do czasu przedstawienia dokumentów spadkowych,

2. Wzywa spadkobierców do wstąpienia do sprawy w określonym terminie,

3. Po ich zgłoszeniu, wznawia proces i prowadzi go dalej wobec spadkobierców.

Jeżeli w skład spadku wchodzi nieruchomość obciążona hipoteką lub roszczenia wobec banku, sąd uwzględnia to przy rozliczeniach. Warto pamiętać, że spadkobiercy nie ponoszą odpowiedzialności ponad wartość spadku, jeśli przyjęli go z dobrodziejstwem inwentarza.

5. Udział małoletnich (nieletnich) spadkobierców

W wielu rodzinach po śmierci kredytobiorcy w gronie spadkobierców znajdują się również dzieci małoletnie. Ich sytuacja wymaga szczególnej uwagi, ponieważ nie mogą samodzielnie podejmować decyzji procesowych.

W takich przypadkach:

- reprezentują ich rodzice lub opiekunowie prawni,

- każda czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu (np. przyjęcie lub odrzucenie spadku, udział w ugodzie z bankiem, cofnięcie pozwu) wymaga zgody sądu opiekuńczego,

- jeśli rodzic reprezentuje dziecko, ale jednocześnie sam jest stroną sprawy (np. współkredytobiorcą), sąd może powołać kuratora dla małoletniego, by uniknąć konfliktu interesów.

W praktyce oznacza to, że gdy małoletnie dziecko dziedziczy po kredytobiorcy, który zmarł w toku sporu z bankiem, sąd rodzinny musi zatwierdzić jego udział w procesie. Bez takiej zgody nie można np. złożyć w imieniu dziecka oświadczenia o przyjęciu spadku ani zawrzeć ugody z bankiem.

Dlatego w sprawach z udziałem małoletnich spadkobierców niezwykle istotne jest, by postępowanie prowadziła doświadczona kancelaria, która zadba o zachowanie wszystkich wymogów formalnych i ochronę interesów dziecka.

6. Czy bank może odmówić uznania spadkobierców?

Nie. Bank jest zobowiązany uznać spadkobierców jako następców prawnych kredytobiorcy po przedstawieniu prawomocnego postanowienia o nabyciu spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia. Nie ma przy tym znaczenia, czy kredyt był spłacany wspólnie z drugim małżonkiem, czy przez jedną osobę – prawa i obowiązki przechodzą zgodnie z udziałami spadkowymi.

7. W jakich sprawach spadkobiercy mogą wystąpić przeciwko bankowi?

Spadkobiercy mogą kontynuować lub wszcząć postępowanie m.in. w sprawach dotyczących:

- unieważnienia kredytu frankowego (CHF, EUR),

- ustalenia nieważności umowy złotowej opartej na WIBOR,

- odzyskania nadpłat wynikających z sankcji kredytu darmowego,

- roszczeń odszkodowawczych wobec banku z tytułu błędnego naliczania odsetek lub ubezpieczenia.

W każdej z tych sytuacji możliwe jest dochodzenie zwrotu nienależnie pobranych kwot – nawet jeśli kredytobiorca nie dożył zakończenia sprawy.

8. Norvia Legal – wsparcie dla spadkobierców kredytobiorców

W kancelarii Norvia Legal pomagamy rodzinom i spadkobiercom kredytobiorców, którzy zmarli w trakcie sporu z bankiem lub nie zdążyli wystąpić z pozwem. Analizujemy umowy, ustalamy zakres dziedziczenia, pomagamy uzyskać zgody sądu opiekuńczego i reprezentujemy spadkobierców – w tym małoletnich – w postępowaniach sądowych.

Jeśli jesteś spadkobiercą osoby, która miała kredyt hipoteczny lub waloryzowany walutą obcą – możesz odziedziczyć także roszczenie wobec banku. Skontaktuj się z nami, aby ustalić, jakie prawa Ci przysługują i jak skutecznie je egzekwo